سکته مغزی یکی از اورژانس‌های پزشکی است که نیاز به تشخیص و درمان فوری دارد. در ایران، برای بهبود مدیریت و درمان بیماران مبتلا به سکته حاد مغزی، سیستم " کد ۷۲۴" راه‌اندازی شده است. این کد به معنای ارائه خدمات درمانی در هفت روز هفته و به‌صورت ۲۴ ساعته است. هدف اصلی این سیستم، کاهش زمان بین شروع علائم تا دریافت درمان و افزایش شانس بهبودی بیماران است.بر اساس کد ۷۲۴
1. تشخیص اولیه و تماس با اورژانس
در صورت مشاهده علائم سکته مغزی مانند ضعف یا بی‌حسی ناگهانی در صورت، دست یا پا (به‌ویژه در یک سمت بدن)، سردرگمی، مشکلات تکلم یا درک، مشکلات بینایی، سرگیجه، یا سردرد شدید بدون علت مشخص، باید فوراً با اورژانس ۱۱۵ تماس گرفت. زمان در این شرایط بسیار حیاتی است و هر دقیقه تأخیر می‌تواند به آسیب‌های جبران‌ناپذیر منجر شود.
2. انتقال سریع به مرکز درمانی مجهز
پس از تماس با اورژانس، تیم پزشکی با آگاهی از کد ۷۲۴، بیمار را به نزدیک‌ترین مرکز درمانی مجهز به امکانات تشخیصی و درمانی سکته مغزی منتقل می‌کند. این مراکز دارای تجهیزات تصویربرداری پیشرفته و تیم تخصصی برای مدیریت سکته مغزی هستند.
3. ارزیابی و تصویربرداری
پس از ورود به بیمارستان، ارزیابی سریع بالینی و انجام تصویربرداری مانند سی‌تی‌اسکن یا ام‌آر‌آی برای تعیین نوع سکته (ایسکمیک یا هموراژیک) ضروری است. این تشخیص برای انتخاب روش درمانی مناسب اهمیت دارد.
4. درمان دارویی
در صورتی که سکته از نوع ایسکمیک باشد و بیمار در بازه زمانی طلایی (معمولاً تا ۴.۵ ساعت پس از شروع علائم) به بیمارستان رسیده باشد، استفاده از داروی ترومبولیتیک مانند آلتپلاز (tPA) توصیه می‌شود. این دارو به حل کردن لخته خونی و بازگرداندن جریان خون به مغز کمک می‌کند.
5. مداخلات تخصصی
در برخی موارد، ممکن است نیاز به مداخلات تخصصی مانند ترومبکتومی‌مکانیکی برای برداشتن لخته خونی باشد. این روش‌ها معمولاً در مراکز تخصصی و توسط تیم‌های مجرب انجام می‌شود.
6. مراقبت‌های پس از درمان حاد
پس از درمان اولیه، بیمار به بخش مراقبت‌های ویژه یا واحد سکته مغزی منتقل می‌شود. در این مرحله، پایش مداوم علائم حیاتی، مدیریت فشار خون، کنترل قند خون، و پیشگیری از عوارضی مانند ترومبوز و زخم‌های فشاری اهمیت دارد.
مراقبت‌های پرستاری در کد ۷۲۴
پرستاران نقش کلیدی در اجرای کد ۷۲۴ و بهبود نتایج بیماران سکته مغزی دارند. وظایف آن‌ها شامل:
پایش مداوم علائم حیاتی: نظارت بر فشار خون، ضربان قلب، میزان اکسیژن خون و سایر علائم حیاتی برای تشخیص زودهنگام تغییرات وضعیت بیمار.
ارزیابی نورولوژیک: بررسی منظم سطح هوشیاری، واکنش مردمک‌ها، قدرت و حرکت اندام‌ها، و سایر علائم عصبی.
مدیریت دارویی: اطمینان از تجویز صحیح داروها، نظارت بر عوارض جانبی و تعامل با تیم پزشکی در صورت بروز مشکلات.
پیشگیری از عوارض: اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از زخم‌های فشاری، عفونت‌ها، ترومبوز و سایر عوارض بستری طولانی‌مدت.
آموزش به بیمار و خانواده: ارائه آموزش‌های لازم در مورد بیماری، روش‌های پیشگیری از عود، داروها و تغییرات سبک زندگی.
داروهای مورد استفاده در کد ۷۲۴
علاوه بر آلتپلاز، داروهای دیگری نیز ممکن است در مدیریت سکته مغزی استفاده شوند:
داروهای ضدپلاکت: مانند آسپیرین برای کاهش خطر تشکیل لخته‌های خونی جدید.
داروهای ضدانعقاد: مانند وارفارین یا داروهای جدیدتر برای بیماران با ریسک بالای تشکیل لخته.
داروهای کنترل فشار خون: برای مدیریت فشار خون بالا که می‌تواند خطر عوارض را افزایش دهد.
داروهای کنترل قند خون: برای بیماران دیابتی یا کسانی که قند خون بالایی دارند.
نتیجه‌گیری
اجرای مؤثر کد ۷۲۴ نیازمند همکاری نزدیک بین تیم‌های اورژانس، پزشکی و پرستاری است. تشخیص سریع، انتقال به‌موقع، درمان مناسب و مراقبت‌های پس از آن می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی نتایج بیماران مبتلا به سکته مغزی را بهبود بخشد. آگاهی عمومی‌از علائم سکته مغزی و اهمیت زمان در درمان، نقش مهمی‌در موفقیت این برنامه دارد.
تکنیک‌های مراقبتی پرستاری در بیماران مبتلا به سکته مغزی